Meester Po, de blinde Kung Fu leraar uit de gelijknamige tv-series (1972-1975), met David Carradine aka Caine in de hoofd- rol. Ik was er dol op, als kleine, onzekere en dromerige knaap. En nog. Caine zwierf als Shaolin-monnik door het Amerikaan- se Westen, alleen gewapend met zijn vaardigheid in Kung Fu. Hieronder één van mijn favoriete scenes waarin de jonge Caine kennismaakt met zijn ‘blinde’ Meester Po:

Caine ‘Van alle dingen moet leven in duisternis het ergste zijn.’ 
Po ‘Angst is de enige duisternis.’
Po ‘Ga er nooit vanuit dat, omdat een man geen ogen heeft, hij niet kan zien.’
Po ‘Sluit je ogen. Wat hoor je?’
Caine ‘Ik hoor het water (stilte). Ik hoor de vogels.’
Po ‘Hoor jij je eigen hartslag?’
Caine ‘Neen.’
Po ‘Hoor je de sprinkhaan die aan je voeten ligt?’
Caine ‘Oude man, hoe komt het dat jij deze dingen hoort?’ 
Po ‘Jongeman, hoe komt het dat jij dat niet doet?’

Wees niet (te lang) bang

Een beetje bangheid kan geen kwaad. Het maakt je wat bewuster, houdt je alert en scherp. Echter, teveel of te lang in angst vertoeven is niet gezond en duidt op gebrek aan kennis en zelfcontrole. Chronische angst is vooral een product van jouw repetitief doemdenken en een gevolg van uitgesteld emotioneel werk. Het overactiveert je stresssysteem waardoor je voortdurend op je hoede bent voor het (veelal denkbeeldige) gevaar: je wil vluchten, vechten of ter plaatse bevriezen en zelfs verdwijnen.

Hoe langer je deze angst aanhoudt en voedt hoe meer het – als een uitgehongerde familie ratten – aan je sterke maar ook gevoelige lijf gaat knagen. Bovendien is angst bijzonder aanstekelijk, besmettelijk en vernauwt het je blikveld en gevoelsleven.

Wees dus evenzeer waakzaam voor een te grote angstfocus of deze die aan jou wordt opgedrongen. Het is beter er gezonde rust en kalmte ipv olie op te (blijven) gieten. Hanteer (zoals hier ook beschreven) de “Jij maakt mij niet bang, ik maak mezelf bang” afspraak (met jezelf). Zoek ook vaker de natuur op, luister naar zachtere muziek en stemmen, vermijd teveel nieuws, mediteer, en ga bijvoorbeeld aan de slag met deze toolkit

Leer meer te vertrouwen op wat werkt (voor jou) en leer te denken in mogelijkheden. In de podcast mini-reeks rond crisis en wijze coping zoom ik in episode 3 in op de pervasieve impact van je eigen denkpatronen wanneer het ‘tegenzit’. Jouw automatische gedachten liggen aan de basis van geautomatiseerde reacties en deze kleuren op hun beurt je wereld, je realiteit, je resultaten en gevoelens. Voortdurend denken aan hoe vervelend het allemaal is, wat mogelijks niet meer terugkomt, welke beperkingen er zijn enz. haalt je stemming onderuit en verziekt tegelijk ook de sfeer rondom jou. Aan je angstniveau werken betekent actief het piekeren verlaten en inzetten op initiatief en creativiteit. ‘Ieder nadeel eb zijn voordeel’, zei Johan Cruyff.

Daarom, lief mens, jij, mijn lezersvriend en vrijheidsreiziger, hieronder – uit mijn boek Circa 40 cm – een intuïtieve stroom van ‘Mens wees niet zo bang’- vragen om jou te stuwen naar een waarachtiger en moediger zijn, doen, gaan en staan. Revolutionaire vragen die je helpen om te midden van dat angstvuur nog meer in je kracht te komen, er te blijven vooral.

Wat zou jij doen mocht je geen angst hebben? Wat zou je doen in je leven? Wat zou je doen met je talenten, je behoeften, je dromen? Wat zou jij doen mocht angst je niet leiden? Wat zou je doen overdag? Hoe zou jij je dag vullen? Wat zou je eerst doen, wat dan, wat nog, wat laatst? Wat zou jij doen mocht angst volledig uit de dagen en nachten van je leven zijn verbannen?

Wat zou je laten mocht angst je leven hebben verlaten? Wat zou je niet meer doen, opgegeven hebben, losgelaten hebben? Wat zou je echt niet meer doen? En wie zou je laten mocht angst je niet meer aanwezig zijn, je leiden? Van wie zou je loskomen, losgekomen zijn mocht angst niet meer in je hart wonen? En waarheen zou je gaan? Welke plekken zou je wel opzoeken? Welken mensen zou je willen zien? Waar zou zich dat alles afspelen?

Wie zou jij zijn mocht angst je niet gevangenhouden? Hoe zie jij jezelf onbevreesd, onbevangen, ongecompliceerd, vrij? Hoe zie jij jezelf tevoorschijn komen als bij mirakel de angstverlamming werd verdreven? Wie zie jij dan rechtstaan, opdagen, ontwikkelen, bloeien, ontwaren? Wie in jou groeit wanneer die van angst werkelijk is gescheiden? En wat zou die dan betekenen voor en uitdragen naar anderen? En wie zou daar vooral baat bij hebben?

En wat als? Wat als het leven, jouw leven niet zo lang meer duurt? Wat als jouw kostbare tijd slechts nog maar een week, een maand, zes maand, een jaar zou duren? Wat komt dan in je op, wat komt dan vrij? En wat hoor jij jezelf denken dat je mogelijks nog in de angst houdt? Stel dat het leven straks voorbij is, waar wacht je dan nog op?

Don’t escape ‘from’ but into Life!

Steve.

ps: Wil je iets betekenen, graag! Een comment, een mailtje, een meet & greet event, check mijn agenda. Wil je meer over mijn boek ontdekken, check. Wil je een gesigneerd exemplaar bemachtigen, klik klik. Feel free, be free. Volg me op Twitter voor meer real-time info, en schrijf je in op deze blog.

Zo zou ik vandaag, 9 oktober, de tussenstand willen omschrijven na een hele septembermaand Meet & Greets, lokaal bij mensen thuis, op hun Vlaams erf, in hun welzijnscentrum of voedselbos. Een bijzonder veelbelovend, verwarmend en co-creatief initiatief, dat nog enkele maanden blijft doorlopen.

De onmiddellijke en online reacties die ik reeds mocht ontvangen eveneens enorm stimulerend, zoet en hart strelend:

“Heel aanstekelijk”, “Een warm bad”, “Je gaf woorden aan mijn innerlijk proces”, “Vanuit het hart naar ons hoofd, het 40 cm gevoel, emotie van het innerlijk kind. Bedankt voor jouw ware kennis en filosofie onder ons te brengen”.

Dank jullie wel!

Een war(m)e (R)Evolutie

..begint vanuit een dankbaar en moedig hart.

Ingeborg las als één van de eersten mijn boek en contacteerde me in de zomer. “Laten we iets samen doen!” En zo geschiedde. Op 30 september gaven we in haar yogacentrum De Evolutie, te Brugge, een lezing – interview voor meer dan 70 aanwezigen. Wat een warme avond zeg. Hoe kan het ook anders? Twee zachte passionele enter-trainers die naar bewustwording en eenheid streven. Ik heb er nu alvast een tweede “zus” bij.

Nieuwe broers en zussen. Daarvoor doen we het. Met grensopheffende en -verleggende vriendschap als gedeeld motto. Let’s have each others back! Net dát wat herfst- en wintertijden van verkilling en zelfs verdere vervreemding behoeven. Warmer en wakkerder worden, het is van en voor ons allen.

Zo werd ik ook zondag 6 oktober bij Toon & Els warm ontvangen, daar in hun voedselbos te Ninove. Te midden van hun natuurlijke samen geoogste rijkdom ontvingen ze mij, en een boeket van andere warme medegroeiers, hartelijk en innig in hun sfeervolle ‘dome’. Ik sprak er, in een sfeer van kleurrijke zielen en omgekeerd hangende parapluutjes over het allerbelangrijkste contract in ons leven: dat met ons ware en unieke zelf, verborgen onder de vele lagen van te weinig (zelf)liefde en te veel aanpassing, gemaskeer en (zelf)sabotage. En of het essentieel en cruciaal is om niet te wachten op kansen en waarachtig geluk, maar ze te zien, te maken, te grijpen. Ook en vooral in tijden van duisternis en verdeeldheid.

Laten we vooral delen in plaats van verdelen.

Laten we meer stralen in plaats van balen.

Laten we meer lief hebben in plaats van willen hebben alleen.

Ik doe in elk geval verder, het is te leuk, te gezellig, te belangrijk, zo onderweg naar meer hart en hartelijkheid.

Blijven uitreiken

Heb je ook zin in een ‘mobiele boekparty’ (20 tot 100 personen)? Deze organiseren we nog tot ongeveer eind februari ’25. Daarna organiseren we leesgroepen. Wordt vervolgd. We zoeken dus nog gastheren/-vrouwen om dat samen te ondernemen. Neem gerust contact op via circa@stevevanherreweghe.eu bij interesse, vragen en verdere vormgeving.

Let’s do this!

Deze M&G events worden als overzicht in mijn agenda geplaatst, zie hier. Ik heb ook steeds boeken bij om gesigneerd te kunnen aankopen. Mocht het je niet lukken ergens ten velde kan je ook hier je gesigneerd exemplaar bemachtigen.

Tot gauw!

Met warme herfstgroet

Steve 🍂🔥

Het is van dat. Vandaag 3 september 2024 werd dit persbericht de ether in gestuurd. Iedereen mag het geweten hebben. Ik deel het hier van harte. Nog net voor mijn 50ste levensjaar. Belangrijk levensdoel bereikt. Check!

Van alle vormen van gevangenschap is de langste deze in onwetendheid

Steve Van Herreweghe werd in 2023 voor 24 maanden geschorst door de Belgische Psychologencommissie omdat hij zich tijdens de Coronaperiode op sociale media « te kritisch » had uitgelaten. Steve beroepte zijn scherp verzet op vrije meningsuiting en de schending der mensenrechten. De hele wereld stond in brand. Crisis alom. Als ervaren crisisdeskundige stak hij zijn nek uit, schreef en sprak over de keerzijde van de pensée unique en het gevaar van – weliswaar te begrijpen – te volgzaam overlevingsgedrag. Zijn verhelderende en motiverende artikelen werden door duizenden gelezen en gedeeld. Het kostte hem zijn titel, en broodwinning.  

Steve werkte als klinisch en arbeidspsycholoog, leidinggevende, crisis- en HR-adviseur en kijkt terug op meer dan 25 jaar ervaring in de Geestelijke Gezondheidszorg. Hij is uitermate geboeid door de oorsprong, de symboliek, de heling en transformatie van (inter)menselijk lijden. Hij zet zijn integere missie nu verder als therapeut, schrijver, spreker en bezieler.  

Zijn boodschap is no-nonsens, gefundeerd, ervaringsdeskundig, helder en scherp.  

De meest urgente, de meest zinnige en de meest inspirerende revolutie is geen politieke noch maatschappelijke maar een individuele. Want wij zijn veel meer dan de vracht die we meezeulen, de vloeken die ons achtervolgen, de etiketten die ons brandmerken, de autoriteiten die ons klein houden. Sta op en ga voor de waarheid, jouw waarheid. De geschiedenis wordt niet voor maar vooral door jou geschreven.  

Circa 40cm is een allegorische non-fictie over de reis van de verdwaalde, gesaboteerde doch oerkrachtige Held-in-jou. Een intense en gewaagde reis: van buiten naar binnen, hoofd naar hart en van controle naar vertrouwen. Met dit buitengewoon inspirerend werk daagt Steve jou uit je ware Zelf te ontdekken, te bevrijden en te worden, doorheen de donkere tijden van mis-Leiding. 

PRAKTISCH 

Circa 40 cm. Een individuele revolutie op heldenvoeten  
ISBN: 978 94 93345 62 1  
€25 London Books  

Publicatie: officieel vrijdag 13/9/24, nu al te verkrijgen via mijn webshop.

Extra noot: voor interviews, lezingen, podcasts neem contact op via dit formulier. Een overzicht van de komende events in Vlaanderen vindt u hier.

Eén persoon kan het verschil maken en iedereen zou moeten proberen – JF Kennedy

Laatst was ik te gast bij Compleetdenkers, een Belgische alternatief kanaal. We hadden het over mijn schorsing door de tuchtraad, de aanloop, het vervolg, mijn persoonlijke visie en verwerking. Ik haalde er het verhaal van de zwarte kraai bij, deed de domino-metafoor uit de doeken en hamerde op het belang van het blijven doorbreken van geweld en wijzer hoederschap over je eigen leven in de versterking van je zelfvertrouwen. Niet alleen door te spreken en schrijven, maar ook door een actieve balans opmaken je kostbare tijd, energie en keuzes in het leven. Wijzer hoederschap vormt trouwens het hart van mijn boek, Circa 40cm, de gemiddelde afstand van hoofd naar hart (voorzien voor april 2024, eindelijk!).

Ik deel deze video ook graag hier met jullie. Onderaan vind je nog aanvullende suggesties ter verdere lectuur. Laat me gerust weten wat je denkt en vindt.

Hartelijk, Steve.

MEER

Ter verdere inspiratie kan ik volgende artikels suggereren

Verbeter je levenskwaliteit

Crisissen zijn doorbraken

Moedig blijven verbinden

Blijven branden, ook in 2023

Iedereen kent tegenwoordig wel iemand met een auto-immuunziekte. Al heeft uw buurvrouw geen last van diabetes, dan heeft u wellicht wel een neefje met de ziekte van Crohn. Waar het lijstje met auto-immuunziekten twee decennia terug nog uit zo’n 20 aandoeningen bestond, barst het lijstje vandaag de dag uit zijn voegen met maar liefst 156 geregistreerde auto-immuunaandoeningen!

Onnoemelijk veel studies wijzen er ook op dat onze algemene levensstijl (voeding, beweging, stress), naast dwang- en overmatig pillengebruik, comfortgericht- en vermijdingsgedrag, en toxisch gedrag en relaties niet te ontkennen oorzaken zijn hierbij. Auto-immuunziektes gaan dan ook vaak hand in hand met burn-out, depressies, chronische hyperventilatie, angst en andere zogenaamde welvaartsziektes van deze tijd. Lifestyle verandering is bijzonder lastig voor de gehaaste, uitgeputte en motivatiezoekende maar het biedt op lange termijn wel meer garanties. Ik – ex Hashimoto patiënt – raad het iedereen ten zeerste aan.

Acute en chronische ontstekingen

Een ontsteking is een normale natuurlijke afweerreactie van je lichaam op pijn. Het ontstaat als onze witte bloedcellen (die antistoffen aanmaken zoals immunoglobulines) vechten om ons te beschermen tegen een infectie veroorzaakt door bijvoorbeeld een bacterie of virus. Ook kan het optreden wanneer het lichaam verwond raakt.

Een acute ontsteking is een onmiddellijke reactie van je lichaam op de beschadiging van weefsel. De 5 typische kenmerken hierbij zijn: roodheid, warmte, zwelling, pijn, verminderd functioneren. Dit zijn dus symptomen van bescherming en herstel omdat je lichaam niet verder zou aangevallen of kwetsbaar worden. Je persoonlijk interne leger (witte bloedcellen) heeft maar één missie: dit afgebroken weefsel uit je lichaam (via pus, een vloeibare substantie die bestaat uit dode witte bloedcellen en bacteriën) te vernietigen en te laten verdwijnen.

Chronische ofwel laaggradige – ‘stille’ ontstekingen zijn diegene die voor het meeste averij zorgen. Het zijn de stille slopers van je gezondheid. Net omdat er geen acuut signaal is zoals pijn of zwelling, maar je immuunsysteem is wel voortdurend geactiveerd, niet om te vernietigen maar als noodoplossing om ervoor te zorgen dat ziekteverwekkers zich minder zouden vermenigvuldigen. Omdat je deze soort ontstekingen niet echt voelt kan het jaren duren alvorens je immuunsysteem overwerkt geraakt. Dit kan leiden tot het ontstaan van reumatische aandoeningen, zoals artrose en osteoporose maar dus ook auto-immuunziektes zoals diabetes type 1, Guillain-Barré, Bechterew, Graves, Hashimoto..

Wat kan ikzelf doen? Veel!

6 belangrijke maatregelen die je zelf kunt treffen om laaggradige ontstekingen te genezen en voorkomen zijn: goed slapen, je stress verminderen, meer zonlicht, Vitamine D, detoxen, en ontstekingsremmende voeding eten. Kan je dit niet alleen schakel dan hulp in (mentor, diëtist, kinesist, …). Zie het als investering. Neem meer hoederschap op van je eigen tempel: je fantastisch intelligent lijf. Niet te veel meer twijfelen of je gezondheid alleen in de schoot van overbevraagde huisdokters leggen. Iedereen die hiermee aan de slag gaat zegt hetzelfde: ‘ik had hier veel vroeger mee moeten van start gaan’.

Stressvermindering komt neer op je tijd, ruimte en orde beter beheren en het beter balanceren van je energie, je gedachten en je emoties. Het vertrekt vanuit het verleggen van het anker-, controle- en rustpunt: van buiten jezelf naar bij jezelf. Balans opmaken van je energiebronnen en -vreters helpt, om terug beter te kunnen ‘branden‘. Meer doen/zoeken van wat/wie je energie geeft en minder doen/zoeken van wat je energie ontneemt. Dagelijks praktijk van rustbevordering door wandelen, schrijven, creatief zijn, meditatie helpt enorm, naast luidop denken en je hart durven luchten. Begin met kleine stapjes, omarm je dipjes maar haak niet af.

Niet vullen maar voeden, het geldt nog het meest wat voeding betreft. Het immuunsysteem bevindt zich in je hele lichaam. Onder meer onze huid, darmen, luchtwegen, bloed en lymfestelsel maken er deel van uit. Dat brengt ons op de cruciale functie van de dunne darm, die voor wel 80% verantwoordelijk zijn voor het functioneren van je immuunsysteem. Alles wat we eten passeert onze dunne darm. Daarom, durf wat meer te vasten, periodiek of deeltijds (intermittent fasting). Wees selectiever, kritischer, kies voor steeds meer onbewerkt, oorspronkelijker, kleurrijker, lichter. Vermijd te veel suiker. Meer (groene) groente, fruit en veel water in het algemeen. Enkele voedingsmiddelen die ook kunnen helpen naar een ontstekingsvrijer leven. Ze zijn lekker in smoothies, havermout, yoghurt of salades. Of gewoon uit de hand, natuurlijk. En het liefst zo vers en onbespoten van bij de boer mogelijk:

bladgroente, blauwe bessen, granaatappel, ananas, mango, koolgroenten, olijfolie, vette vis, groene thee, knoflook, honing, kruiden (zoals kurkuma, kaneel, koriander, gember).

Veel succes!

Steve

Het eindejaar wenkt.

De laatste rechte lijn van 2022 wordt ingezet. De kerstkalkoen of kaasfondue is zo goed als verteerd. Straks nog de overgang van oud naar nieuw, de vele zoenen, knuffels en wensen en dan komen de startblokken terug in het vizier. Zal het met lichte of loden schoenen zijn, met veel of weinig zin, met positief, negatief of geen perspectief?

Tijd, zo dacht ik deze morgen bij het lezen van een oproeptweet van een jongedame naar ‘hulp bij burn-out’, om enkele tips, tools en reeds geschreven teksten hierover bij elkaar te brengen. Want uitputting, het is niet alleen van alle tijden, maar zeker van de tijd waarin wij nu leven. Al onze devices zijn voortdurend opgeladen, het eigen lichaam – echter – snakt naar zuurstof(flessen), naar voeding ipv vulling.

Uitputtingen zijn in essentie ‘wake-up calls’ voor de wegkwijnende ziel (die in vuur en vlam staat). Bedolven onder de vele moetens, de druk uit alle hoeken, de krampen en verzuring in hoofd, hart en lijf. Tot alles stokt en stopt. Vraag tijdig hulp, schaamte is begrijpelijk, maar elk mens is kwetsbaar en trop is teveel.

Ik heb er een elftal weerhouden. Het zijn adviezen die ook in de volgende blogteksten iets ruimer worden besproken:

SPARKLING TIPS

  1. Wie te veel naar vakantie verlangt leeft verkeerd
  2. Verlies je niet in AAN-passen, leer je IN-passen
  3. Alleen jij kan het maar je kan het nooit alleen
  4. Eerst de grote stenen in je bokaal, anders geraken ze er niet meer in
  5. Niet de jaren in je leven maar het leven in je jaren telt
  6. Wie zich beter wil voelen dient het voelen te verbeteren
  7. Laat je werkagenda in je levensvalies rusten
  8. Luister naar je hart. Het klopt altijd en vooral voor jou eerst
  9. Progressie is veel belangrijker dan perfectie
  10. Ongemak is altijd een voorbode van diepere groei
  11. Wacht niet op geluk, wees gelukkig en lach zonder reden

#printitout #keepmeposted #HNY

Keep your fire burning,
Steve

Tijden van donkerte baren pijnlijke weeën van angst en vertwijfeling. Niet in het minst wanneer het geloof in de autoriteiten rondom ons afneemt. De zoektocht naar houvast, naar herkenbaarheid, naar veiligheid maar ook naar identiteit voelt aan als kale reizen. Waar, uit wat en vooral uit wie kan nog vertrouwen geput worden? En waar, in wat en vooral in wie moeten we verder investeren?

Hoop. Het blijft de vader van elk kloppend hart en de moeder van alle drijfveren. We mogen het even verliezen, maar liefst niet te lang. En vooral dienen we te beseffen dat de bodem ervan zich niet daarbuiten maar hier ‘binnenin’ afspeelt.

Een vogel in een boom heeft geen schrik als de tak waarop ze zit plots breekt, omdat ze haar vertrouwen niet in de tak legt, maar in haar eigen vleugels.

Je vertrouwen leggen buiten jezelf is vaak aangeleerd, soms leerrijk, maar altijd ergens risicovol, zeker in tijden van verhoogde kwetsbaarheid en onzekerheid. En toch gebeurt het, steeds meer. Het enkel aan angst, ontkenning of blinde volgzaamheid toeschrijven getuigt van een te romantische mensvisie. Neen, het wordt steeds meer een regelrechte keuze, een bewuste keuze. Als je volgt, dan kies je ervoor te volgen. Als je zwijgt dan kies je ervoor te zwijgen. Als je de ogen sluit voor discriminatie dan kies je voor discriminatie. Read that again.

Je bent dus geen QR-code, geen Quick Response. Je bent niet machinaal, hoe geautomatiseerd jij je leven ook leeft of laat leven. Neen. Jij bent een actief-dynamisch, intelligent en regulerend deel van en in de samenleving. Je beschikt over een stem, over rechten, over een waarden- en talentenpakket, over een geschiedenis en een toekomst. Je bent hier met een reden en je maakt mee het verschil uit, willens nillens. Het is niet alleen door de indoctrinatie maar vooral door de acceptatie van (sociaal) geweld dat het pad wordt geëffend naar vervreemding en finaal vernietiging van onszelf en elkaar. Het is het wasdom van een pseudo-identiteit, ofwel een oneigenlijke manier van jezelf zien en zijn. Eén die ongelijkheid en destructie rechtvaardigt. Barbaarse symptomen van gedoogde ontmenselijking, ook wel ‘tirannie van de meerderheid’ genoemd, zoals Aristoteles het destijds omschreef.

Je bent geen QR – code. Het is slechts een opgedrongen en bijzonder zelfverminkend concept, een vloek op je natuur, een aanfluiting van je potentie, een misplaatst en gevaarlijk label, een asociaal wapen vooral. Het werkt misleidend, dwalend en leidt tot extreme en vooral onnodige verzieking en vernieling.

Gedraag je er dan aub ook niet naar. Doorprik de schijn, manifesteer je waardigheid, als individu, als mens. Leer van vogels, als meesters van vrijheid, die zingen zoals ze gebekt zijn, die vliegen omdat ze zichzelf licht nemen en die vertrouwen in het kwetsbare doch ook fabuleuze lichaam dat hen werd geschonken.

– Steve Van Herreweghe –

Dat het bijzondere historische tijden zijn is een eufemisme van jewelste natuurlijk.

Het Coronavirus heeft alles en iedereen in zijn macht. Het lijkt wel op een Griekse God, Chronos bijvoorbeeld. Chronos was de jongste van de 12 Titanen, afstammend van Chaos en vader van Zeus en een bijzonder snelgroeiende familie (“varianten”).

Filosofe en schrijfster Joke Hermsen schrijft: ‘De tijd heeft twee gezichten, Chronos en Kairos. In de Griekse mythologie is Chronos de kloktijd. Deze is in de westerse wereld sterk geëconomiseerd geraakt. Tijd is immers geld geworden, daarom zijn we zo gestresst. Maar Chronos had een kleinzoon die weleens vergeten wordt: Kairos. Kairos is de god van het juiste ogenblik en de goede gelegenheid. Hij personifieert de tijd van rust, inspiratie en creativiteit.”

In tijden van vertwijfeling schuilen dus ook kansen. Maar soms hebben we daarin wat extra hulp en begeleiding nodig opdat we ons niet zouden verliezen in angst, ongeduld en moedeloosheid. 

Doordat het mij ook beroert wil ik waar mogelijk ook helpen, met kennis, inspiratie en ondersteuning. Omdat ik bijvoorbeeld steeds meer vragen krijg zoals “wat met die vaccinatie-uitnodiging, wat met de druk van buitenaf, wat met het risico?” heb ik een 8-tal punten beschreven die je mogelijks kunnen ondersteunen bij je persoonlijke beslissing.

Mijn devies in een notendop (voor wie dat wenst):

1. Jouw lichaam is jouw heiligdom. Het is een fenomenaal instrument dat jou draagt, vervoert, vervult. Het beschikt over vermogens die jou helpen genezen, groeien en verbinden. 

2. Druk van buitenaf om deze integriteit te doorbreken roept altijd weerstand op. Dat is de instinctieve reflex van jouw immuunsysteem, een aangeboren en adaptief biopsychosociaal ‘leger’ met een bijzonder sterk geheugen. 

3. Denk voor jezelf. Onderzoek alle informatie, niet enkel 1 klok maar meerdere klokken. Wees nieuwsgierig en gezond achterdochtig. Laat je niet leiden door media en mensen die jou pushen. Wie een ander pusht ontneemt diens zelfbeschikking. 

4. Als het aanvoelt als manipulatie, dan is het vaak ook zo. Wie manipuleert heeft een agenda, ofwel zoekt die een manier om zich niet alleen te voelen of uitgedaagd te worden in zichzelf te leren geloven. 

5. Als men zich bang en onzeker voelt dan zoekt men naar leiderschap. Vertrouw op mensen en informatie die jou in jouw zelfleiderschap erkennen en sterken. Die jou verzoeken in je moed en kracht te durven staan, mensen bij wie jij rustig wordt. 

6. Gezondheid is ons allerhoogste goed. Zonder gezondheid staan we zo goed als nergens. Gezondheid is een zaak van lichaam, geest, hart en contact. Voeding, beweging, rust maar ook dagelijkse extra zelfzorg houden je sterk. 

7. Wie geen grenzen stelt ontkent de eigen bescherming en is geneigd dit ook bij anderen te doen. Voel je beschermd. Verdiep je in gezondheidsmaterie tot wanneer er helemaal geen angst meer is. Angst is gebrek aan kennis. 

8. Beslis voor jezelf als het helemaal helder is, de storm van vragen is gaan liggen. Handel niet vanuit overleving. “Zolang jij ademt is er meer goed met je dan fout”, zeggen de Boeddhisten.

Wat je ook beslist, mijn vriendschap blijft.

– Steve Van Herreweghe –

“Te veel op mijn schouders, een krop in de keel, er ligt iets op mijn maag, er moet iets van mijn lever, dat doet pijn aan ’t hart, daar komen mijn haren van recht..”

Gevoelens, emoties, hoe ‘ongrijpbaar’ ook, ze drukken zich lijflijk en organisch uit. Niet enkel in onze taal maar ook werkelijk in de stoffelijke realiteit van ons lichaam. Of we dit nu weten of niet, willen of niet, door onze verbinding met de buitenwereld en elkaar ontstaan ze, en verblijven ze, kort maar ook vaak heel lang, en met gevolg. De prettige en de minder prettige, de mooie en de bijzonder pijnlijke.

Na 25 jaar ervaring in de (geestelijke) gezondheidszorg durf ik te stellen dat er nog steeds bijzonder weinig aandacht gaat naar de impact van de emotionele gezondheid op de algemene gezondheid, naar het verband tussen de emotionele kwetsbaarheid en de fysieke kwetsbaarheid, naar de link tussen ziektes en gevoelsvervreemding.

Via de psycho-neuro-immunologie weten we al jaren dat (emotionele) stress, zeker deze die chronisch aansleept, een impact heeft op ons psychosomatisch ziek- en welzijn. Meer recent wetenschappelijk bio-genetisch onderzoek verwijst zelfs naar een heel duidelijke link tussen onze (dieperliggende) emoties en de structuur van ons DNA! Emoties kleuren niet alleen ons leven, ze beïnvloeden blijkbaar ook het erfelijk materiaal van waaruit we gevormd worden.

‘De tranen die niet gehuild worden door de ogen, worden gehuild door onze organen’, zegt dr. James Lynch. Heel veel psychische, somatische, relationele en sociale problematieken zijn op ‘vergeten’ trauma gebaseerd. De pijn die men in het heden ervaart in lijf, werk, relaties en leven gaat daarbij hand in hand met oude wonden en onverteerde kwesties. Ik schreef er meer over in crisis als doorbraak (leestip!). Het is zelfs wetenschappelijk aangetoond dat aanhoudende eenzaamheid even nefast is voor ons immuunsysteem als 15 sigaretten/dag. Er zou namelijk een significante wisselwerking bestaan tussen cytokine (een afweerhormoon) en het sociale interactiepeil.

Bottom line is dat in een wereld van ‘beheersbaarheid’, ‘quick fix’, ‘controle’, ‘comfort’ en ‘symptoombestrijding’ amper nog aandacht gaat naar de diepere oorzaken van hart- en vaatziekten, nier-, long-, lever- en andere aandoeningen, diabetes, obesitas, auto-immuunziektes. Het lichaam vertaalt wat de geest verdrukt en vergeet. Het lichaam weerspiegelt wat we emotioneel niet kunnen of durven uitdrukken. De weerstand ligt in oude verhalen en wat ons hoofd ons blijft vertellen: “Het is niet ok om mezelf uit te drukken.”

Tussen de prikkels die we krijgen en de reacties die we geven ligt een bijzondere ruimte, een vergeten oceaan van voelen. We leven ontheemd van onze diepste gevoelens, onze trauma’s, lijden aan rouwvrees, hebben immens veel schrik voor verwerping. En dankzij het masker en de ‘sociale aanpassing’ overleven we, in combi met alcohol, pillen, en vele andere compulsies of verslavingen, en ja zelfs overmatig positivisme. Er is amper nog voeling, voeling met de binnenkant, voeling met de buitenkant, voeling met de onderstroom des levens, voeling met het vergeten zuur en het allerdiepste zoet. We begrijpen niet meer dat ‘wie zich beter wil leren voelen ook het voelen moet leren te verbeteren’. En geloof me, ik heb net ook moeten leren, echt.

Tips voor ‘Emotioneel Werk’ ofwel je ‘Gevoelshuishouding’:

Van vat ‘vol’ naar vat ‘op’ gevoel :

🔸 leer luisteren naar en wees lief voor je lijf, het stuurt je voortdurend signalen over je emotionele zelf. Beschouw de signalen wat meer in figuurlijke zin. Wat vertelt je lijf je over je verdriet, je kwaadheid enz.

🔸 schrijf meer over je innerlijk leven: journaling of narrative writing werkt heel louterend. Je vormt een betere band met de voortdurende onderstroom, de onderliggende verlangens leer je beter begrijpen

🔸 praat meer in vertrouwen over je diepere soms verborgen gedachten, pijn, hoop, angsten, dromen. Het geheime meer aan het licht brengen klaart bijzonder veel op en uit.

🔸 schakel hulp in bij de verwerking van te pijnlijke gebeurtenissen in je leven, laat het niet verzuren, zoek een mentor, vertrouwenspersoon, ‘praatdeskundige’. Stel niet uit.

🔸 laat de dingen die je overkomen iets meer bezinken en landen. Zeg niet te snel ‘ok’, ‘ja’, ‘neen’, neem je tijd om te meer te voelen.

🔸 hou je interne radio in de gaten. Gedachten zijn de bouwstenen van onze perceptie, onze realiteit en dus ook onze gevoelens. Voorzichtig met overhaaste conclusies, veralgemeningen en negativisme. We denken bijzonder veel, de denkfouten inbegrepen.

🔸 wees selectiever: vermijd negatieve plaatsen, mensen en zoek meer zachte sferen op. Omgeving en medemens hebben heel grote impact op je stemming.

🔸 leer ook luisteren naar anderen, beter, langer, dieper. Stel vragen en reflecteer op wat je hoort bij de ander. Verleg niet te snel de focus terug op jezelf.

🔸 ga helemaal op in ervaringen, voeg meer emotie toe aan je activiteiten. Speel, dans, zing, creëer met hart en ziel.

🔸 leer van en imiteer kinderen, zij staan dichter bij hun eerlijke zelf.

🔸 fysieke aanraking: toelaten, erin groeien, durven geven bevordert de gevoelsband met jezelf en je intimi.

🔸 zoek de natuur op, wandel meer, en laat je gevoelens opborrelen, luister zoveel mogelijk zonder oordeel en leer van natuurlijke herkauwers én zenmeesters zoals de koetjes!

Het is wel ok wat je voelt. Het is wel ok om dit te delen. Vertrouw je gevoelens wat meer. Het komt je gezondheid en deze van anderen alleen maar ten goede.

– Steve Van Herreweghe

‘Get busy living, or get busy dying.

Het is één van de drijvende quotes in de nr. 1 film (IMDB) The Shawshank Redemption, gebaseerd op het korte verhaal Rita Hayworth And Shawshank Redemption van Stephen King. Deze met 7 Oscarnominaties bekroonde topfilm vertelt het verhaal van Andy Dufresne (Tim Robbins) die beschuldigd wordt van de moord op zijn vrouw en haar minnaar. Hij houdt vol dat hij onschuldig is, maar krijgt toch tot tweemaal toe levenslang in de strenge gevangenis Shawshank. Hij raakt bevriend met de zwarte medegevangene Ellis (Morgan Freeman), die voor iedereen spullen kan regelen en de bijnaam ‘Red’ heeft. En er zijn nog twee dingen die Andy op de been houden: hoop en een poster van Rita Hayworth…

‘He who has a ‘why’ to live, can bear with almost any ‘how’. (F.Nietzsche)

Deze beroemde quote gidste ook Viktor Frankl – Weense psychiater, professor in de neurologie én holocaustoverlever – doorheen hele zware historische tijden. In zijn boek A Mens Search For Meaning beschrijft hij hoe mensen in zeer extreme situaties toch niet alle zin verliezen en (blijven) volhouden. Het enige antwoord op de vraag naar de zin van het leven, is je concrete leven, zegt hij. “Zoeken naar het ultieme antwoord, is een verkeerd uitgangspunt. Je moet leven van moment tot moment, en in elk moment een andere invulling ontwaren.” 

4 maal ‘W’

Twee verhalen die me – in (Corona)tijden van dreiging, lockdowns, reëel en gevoelsmatig ‘gevangenschap’ en ‘(vrijheids)beroving’ – te binnen schoten en aanvuurden tot het uitpakken van een psy-toolkit waar we zelf mee aan de slag kunnen opdat we naast lichamelijk gezond ook wakker – weerbaar – wendbaar – waarachtig (blijven). Temeer omdat mondmaskers, social distancing, handen wassen en sociale bubbels alleen de mentaal – emotionele gezondheid niet op peil gaan houden. Het verfilmde verhaal van The (Stephen) King of Horror houdt ons een universele spiegel voor van ‘onschuld en opgesloten worden’ enerzijds, en van ‘mentale vrijheid’ en grote ‘levensmoed’ anderzijds. ‘Wat (of wie) licht wil geven, dient het branden te doorstaan’ (met of zonder poster als houvast), was eveneens het centrale leitmotiv in Frankls survival .

Hieronder een zevental essentiële, doorwrochte en bruikbare adviezen om in ‘ver- en benauwde’ tijden naast de fysieke gezondheid ook deze van je hoofd en hart in optimale conditie te houden.

  1. Onderzoek de realiteit
    ‘Pijn is onvermijdelijk, lijden – echter – is optioneel’, zo luidt het bij H. Murakami. Ik schreef erover in 50 wijsheden voor een ‘licht’-er leven, een inspirerende lijst met inzichten die groeide doorheen mijn eigen tijd en deze met cliënten-in-pijn. Aanvaarden van wat onprettig is, de plannen dwarsboomt, perspectieven ontneemt, pijn doet, de hoop ontneemt, het is het aller lastigste des mensen. We verzetten ons met argumenten, vechten tegen bierkaaien, putten onszelf en anderen uit. We willen die mogelijke ziekte, de angst eromheen, de groeiende onvrede, het verlies en vrijheidsinperking niet. Controleverlies, het bezorgt ons stress, dat beschreef ik hier uitgebreider. De touwtjes, neen, die houden we liever in eigen handen. Het vertrouwde los(ser) laten boezemt schrik in. We zijn ook het vertrouwen helemaal kwijt geraakt, in media, politiek, in wetenschap, en niet in het minst: in onze ware aard, kracht en onoverwinnelijkheid. De desinformatie is niet alleen van deze tijd, maar van alle tijden. Wie of wat te geloven, wie of wat te volgen, wie of wat niet? Vooraleer we ‘de realiteit’ aanvaarden moeten we die ook durven onderzoeken, niet louter ‘aannemen’. Het onbekende echter schrikt af en maakt onbemind, we strijden, vluchten of slikken liever. Onderzoek vraagt energie, maar het loont. Ik moedig geen strijd of buiging aan, veeleer een waardig – kritisch ontrafelen. Met niet-weten als basis en niet-zomaar-aannemen als reddingsboei.
  2. Wees niet (te lang) bang.
    Een beetje bangheid kan geen kwaad. We maken wat mee en er kwam al zoveel op ons af. Het lijkt wel oorlog, ook al is de vijand van dienst zo onzichtbaar als wat. Misschien is het wel net dát laatste ook dat ons zo onrustig en onzeker maakt. Echter, teveel of te lang angst voegt niks maar dan ook niks toe dat werkelijk goed voor je is, integendeel. Ook niet wanneer je al ziek bent of mensen rondom jou ziek zijn. Angst is vooral een product van ons denken en het activeert heel snel het stresssysteem waardoor we voortdurend op onze hoede zijn voor het (veelal denkbeeldige) gevaar: we willen vluchten, vechten of ter plaatse bevriezen en zelfs verdwijnen. Hoe langer je deze angst aanhoudt en voedt hoe meer het – als een uitgehongerde familie ratten – aan je sterke maar ook gevoelige lijf gaat knagen. Bovendien is angst bijzonder aanstekelijk, besmettelijk en vernauwt het je blikveld en gevoelsleven. Stop eens met lezen nu. Kijk rondom jou en zoek naar alles wat een rode kleur heeft, lees dan verder. Ok, sluit nu je ogen, en herinner je alles wat de kleur ‘blauw’ heeft. Inderdaad.. Waar jij je aandacht op richt, dat zal toenemen, de rest bestaat niet (voor je selectieve waarneming). Wees dus waakzaam met je eigen focus en deze die wordt opgedrongen. Je angstvuur ontwikkelt snel. Het is beter er gezonde rust en kalmte ipv olie op te (blijven) gieten. Hanteer (zoals hier ook beschreven) de “Jij maakt mij niet bang, ik maak mezelf bang” afspraak (met jezelf). Zoek ook vaker de natuur op, luister naar zachtere muziek en stemmen, vermijd teveel nieuws, mediteer, en ga aub aan de slag met deze toolkit.
  3. Denk in mogelijkheden
    “Makkelijk gezegd” hoor ik sommigen denken. Klopt! Je moet het dan ook doen, en niet slechts eenmalig maar in voort-durende-zin. Iedereen heeft een “Ja, maar..”- schrift, tracht er aub geen boek of heel oeuvre van te maken. In de podcast mini-reeks rond crisis en wijze coping zoom ik in episode 3 in op de pervasieve impact van je eigen denkpatronen wanneer het ‘tegenzit’. Onder het mom van ‘anders leren denken‘ leg ik uit hoe jouw automatische gedachten aan de basis liggen van geautomatiseerde reacties en deze kleuren op hun beurt je wereld, je realiteit, je resultaten en gevoelens. Voortdurend denken aan hoe vervelend het allemaal is, wat mogelijks niet meer terugkomt, welke beperkingen er zijn enz. haalt je stemming onderuit en verziekt tegelijk ook de sfeer rondom jou. Aan je angstniveau werken betekent actief het piekeren verlaten en inzetten op initiatief en creativiteit. ‘Ieder nadeel eb zijn voordeel’, zei Johan Cruyff. Bekijk daarom wat je met de vrijgekomen tijd, ruimte en mogelijkheden kunt doen, alleen en/of samen. Focus op wat je wel nog kunt en met wie. Schrijf het allemaal op, lees het dagelijks luidop (ook aan je kinderen) en vul aan! Denken in mogelijkheden helpt je trouwens de cyclus van angstdenken te doorbreken, het maakt je creatiever en je behoudt een gevoel van controle en macht over de situatie. Bovendien geef je ook aan het concrete leven (zie Frankl) dat voor je ligt werkelijke positieve zin. Anders gezegd: ‘als jij zorgt voor het ‘nu’, dan zorgt dat nu wel voor ‘later’.
  4. Vermijd negativiteit.
    Vechten tegen de politiek en het onzichtbare enerzijds; gedijen in angst, je verliezen in rampdenken, innerlijke maar ook jammer genoeg relationele strijd anderzijds – ook al is het heel menselijk – het zorgt voor een klimaat en cultuur van (geestelijke) gezondheidsverzwakking en groeiende sociale negativiteit. Ziekenhuizen rapporteren bijvoorbeeld in de rand een verhoogd aantal patiënten dat zich aanmeldt met hyperventilatie. Hoe kan het ook anders met massale verspreiding van angst- en wanhoopinducerende boodschappen? De gezondheidszorg moe(s)t beter georganiseerd worden, zoveel is duidelijk. Ziekenhuizen kreunen natuurlijk (cfr. de besparingen- en fusiegolven). Er was al een burn-out epidemie onder de zorgverstrekkers (teveel werkdruk, overuren, administratie en te weinig waardering en heldere communicatie). Bovendien, waarom propageert men niet meer positivisme? Waarom brengt men niet meer positieve, creatieve oplossingen en verhalen van ‘overlevers’ in de schijnwerpers? Wat is er mis met hoop uitdragen? Ook hoop werkt net als angst: aanstekelijk! We doen er natuurlijk wel allemaal zelf aan mee .. Dus is het zaak om hierin (minimaal ‘iets’) verstandiger te worden. Zoals gezegd is het in lastige tijden cruciaal om je zelfcontrole en dus ook je energie beter te beheren, ofwel veel selectiever om te springen met jouw energiebronnen en jouw energievreters. Hieronder een viertal kritische hulpvragen die je helpen om van eerder vullen naar meer voeden te evolueren:
    1. Wat en wie geeft jou energie (en hoe)?
    2. Wat en wie geef jij energie (en hoe)?
    3. Wat en wie ontneemt jou energie (en hoe)?
    4. Wat en wie ontneem jij de energie (en hoe)?
  5. Blijf werken aan je doelen.
    ‘Fear can hold you prisoner, hope can set you free’ (S. King). Andy Dufresne (zie boven) slaagde er in om zich succesvol in te passen in de gevangenis: hij maakte er vrienden, stichtte er een bieb en leerde oa. analfabeten lezen. Tezelfdertijd werkte hij 20 jaar op eigen houtje aan zijn ultieme ontsnapping. Andy had één doel en stelde alles in het werk om dat doel te bereiken: een nieuw leven hebben in Zihuatanejo (Mexico), de plek waarvan hij altijd droomde. Ook Frankl hield zich meer dan staande door wat hij en anderen in de concentratiekampen voor ogen hielden. Het waren dingen als: de hoop om ooit hun geliefde weer te zien, de verwondering om een zonsondergang die tussen al het gruwelijke mooi kon zijn, het uitzicht op ergens een groene kruin boven een muur. Frankl maakte zich ondertussen ook in de kampen bijzonder nuttig als psychiater en gezondheidseducator: hij stond zowel de soldaten als zijn kamp- en lotgenoten medisch bij, gaf les over slaap- en mentale hygiëne enz. ‘Waar geluk bestaat uit drie dingen’ – zo klinkt een Oosterse tegeltjeswijsheid: ‘iets om van te houden, iets om te doen en iets om op te hopen.’ Ja, zelfs al is de uitputting nabij, staat je gezin op springen, leef je geïsoleerd als single, heb jij je baan of zaak verloren, ben je de oriëntatie wat kwijt, het devies blijft: laat de huidige situatie niet het eindpunt van je fantasieën zijn, maar veeleer de springplank naar een diepere duik in je dromen. Zie je het grotere plaatje even niet? Neem dan extra rust, zet geen druk, laat de tijd voor jou werken, focus op de dagtaken en voeg er iets meer intensiteit en plezier aan toe; vertrouw ook wat meer op kleine ingevingkjes, visualiseer jezelf af en toe denkbeeldig in volle glorie, hou een dagboek bij. Vrijheid, dat is vooral een innerlijke aangelegenheid..
  6. Verbeter je zelfzorg
    Natuurlijk is het allemaal ook lastig. En de ene dag is de andere niet. Daarom zijn positieve dagelijkse zelfversterkend gewoontes zo belangrijk. Want als jij je goed voelt, als jij voor jezelf zorg draagt, dan stimuleer jij je ‘goed-gevoel hormonen’ (dopamine, serotonine, endorfine, oxytocine) en ben je in staat ook beter zorg te dragen voor je dierbaren en je in te zetten voor anderen, indien je dat wil natuurlijk. ‘Wie voor zichzelf zorgt, zorgt steeds voor zijn beste vriend(in)’; vriendschap met jezelf is de zachtste basis van elke relatie met een ander, zowel binnen intieme als professionele context. Zelfzorg is wel voor alle duidelijkheid (ook al het is fijn dat je daarmee start) meer dan enkel je laptop of smartphone eens uitzetten, even te niksen, te luieren, te dagdromen, een warm bad nemen, een massage en lekker kopje thee. Het is vol-wassen aandacht aan en voor jezelf, je wensen, je noden, maar ook je talenten, je dromen, je valkuilen, je vergeten pijn..; het is eigenwaarde en dieper zelfengagement in de dagdagelijkse praktijk gebracht vanuit een ‘wie niet zeeft, die zweeft’ – principe. Met ‘niets minder dan het beste voor mezelf’ als dagelijkse mantra. Zelfzorg is – hoe fijn ook – ook geen instant geneesmiddel, noch een 8-weken training, het is een groeiproces van blijven opstaan en doorgaan na het vallen en uitstellen; het is een levenslang leren integreren van wat voor jou echt nodig is, gezond is en werkt. Een acroniempje hierbij is BRAVO:
    Beweging (elke dag, frequenter, meer trappen, meer te voet, yoga/tai chikwartiertje, dansen – ook thuis, duursporten indien mogelijk)
    Rust (elke dag, intenser, zie pauzeren kan je leren, check de relax nog meer met je zintuigen kaart, liefst zonder pillen)
    Attitude (elke dag, positiever, deze 2 instructies volgen, leren van stervenden, focus op het waardevolle, het mooie, het kleine, liefst zonder pillen)
    Voeding (elke dag, gezonder, biologischer, lichter, minder frequent, af en toe onderbroken vasten, met supplementen, liefst minder bewerkt, voorzichtig met alcohol)
    Ontlading (elke dag, meer, beheerst doch met overgave, in het lachen, spreken, vrijen, schrijven, hulp vragen, zingen, tekenen, op muziek vooral).
  7. Blijf connecteren en nog meer liefhebben
    De natuur gaf ons 2 oren en 1 mond, opdat we meer zouden luisteren dan praten. Het is een tijdloze waarheid, die nog het meest dwingt in tijden van nood en crisis. Hoe moeilijk we het zelf ook hebben, tracht hierin nog meer een rolmodel te worden. We worden met zijn allen waarlijk door elkaar geschud; ingrijpende (historische) gebeurtenissen doen dat nu eenmaal met ons, ook al kunnen we hierdoor veerkrachtiger worden. De kwestie is niet of de ander(en) lijdt(en), de kwestie is hoe zwaar en zichtbaar is dat lijden? Zij die lijden – vergeet dat niet – zijn meesters in vermomming! Voor heel wat mensen gaat deze pandemie hand in hand met 2 andere pandemieën van deze tijd: de (financiële) stress- en eenzaamheidspandemie. Over dat laatste schreef ik een gewaagd, kritisch maar m.i. noodzakelijk stukje. Iedereen rondom jou, ook iedereen die je – virtueel en reëel – nog zult ontmoeten lijdt ofwel luidop ofwel in stilte onder de zorgen, de angst, het verlies, het gevecht. Coronatijden, ze brengen ons inderdaad verder van het werk, cultuur én elkaar, maar tegelijk ook veel dichter bij essenties: bij tijdelijkheid, vergankelijkheid, bij onze gehechtheden, de (toenemende) vervreemding alsook de emotionele afstandelijkheid en zingevingsarmoede. Stuur daarom massaal kaartjes, cadeautjes, bloemen met de post, bel systematisch met (groot)ouders, vrienden en geliefden, wees extra vriendelijk in supermarkten, glimlach met je ogen, wees niet te streng tegen je kinderen, zeg wat vaker mooie hartelijke dingen, bied je vrijwillige hulp aan in de zorg. Treffender dan ‘Doe wat je kan met wat je hebt en waar je ook bent’ (T. Roosevelt), kan ik echt niet besluiten.

Lieve mensen,

Het is een zure mand appelen. Maar laten we hier samen waardig doorbijten en -gaan. Niets blijft duren, ook dit niet. Laten we er het beste van maken en hier sterker, wijzer en liefdevoller door worden. Steek dan nu maar die kaars van je aan ipv het duister te (blijven) vervloeken. Go go go, I’m on your side!

– Steve Van Herreweghe –